آب سیاه یا گلوکوم به گروهی از اختلالات چشمی اطلاق می‌شود که باعث آسیب به عصب بینایی شده و ممکن است موجب از دست رفتن بینایی شود. آب سیاه (گلوکوم) یکی از عوامل اصلی از دست رفتن بینایی در دنیا است.

علت بروز آب سیاه (گلوکوم):

آب سیاه (گلوکوم) اغلب در نتیجه فشار بالای درون چشم ایجاد می‌شود. مایع چشم (زلالیه) به طور طبیعی از طریق کانال چشمی از چشم خارج می‌شود. در صورتی که این کانال بسته شود، فشار مایع درون چشم افزایش پیدا می‌کند و آب سیاه (گلوکوم) ایجاد می‌شود. علت اصلی انسداد این کانال هنوز مشخص نشده است. علاوه بر عوامل ژنتیکی، آسیب ناشی از تماس مواد شیمیایی با چشم، عفونت شدید چشم، انسداد عروق خونی چشم و سایر موارد می‌توانند از دلایل ایجاد آب سیاه (گلوکوم) باشند.

انواع آب سیاه (گلوکوم) و علائم آن:

آب سیاه (گلوکوم) زاویه باز یا مزمن:

آب سیاه (گلوکوم) زاویه باز هیچ علامتی به جز از دست رفتن تدریجی بینایی ندارد. از دست رفتن بینایی به قدری آهسته است که ممکن است قبل از هر گونه علامتی، آسیب‌های جبران ناپذیری در بینایی فرد ایجاد شود. گلوکوم زاویه باز شایع‌ترین نوع آب سیاه است. علائم آن عبارتند از:

 ♠ از دست رفتن دید محیطی معمولاً در دو چشم

 ♠ دید تونلی در مراحل پیشرفته

 

آب سیاه (گلوکوم) زاویه بسته یا حاد:

در صورتی که جریان مایع زلالیه به طور ناگهانی مسدود شود، تجمع سریع مایع در چشم باعث افزایش سریع، شدید و دردناک فشار چشم می‌شود. آب سیاه (گلوکوم) زاویه بسته یک وضعیت اورژانسی است. این بیماری در افرادی که دچار دوربینی متوسط به بالا هستند، شایع‌تر است. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید سریعاً به چشم پزشک مراجعه کنید:

♠ درد چشم
♠ تهوع و استفراغ
♠ تاری دید
♠ هاله اطراف نور چراغ
♠ قرمزی چشم

آب سیاه (گلوکوم) مادرزادی:

برخی نوزادان، مبتلا به گلوکوم به دنیا می‌آیند. این افراد دچار نقص در زاویه چشم خود هستند که باعث جلوگیری از خروج طبیعی مایع زلالیه از چشم می‌شود. آب سیاه (گلوکوم) مادرزادی همراه با علائمی مثل ترس از نور، چشمان کدر و ریزش زیاد اشک است.

آب سیاه (گلوکوم) ثانویه:

آب سیاه (گلوکوم) ثانویه یک عارضه جانبی در نتیجه آسیب یا دیگر بیماری‌های چشمی مثل آب مروارید یا تومور چشمی است. داروهایی مثل کورتیکواستروئید نیز می‌توانند موجب بروز این نوع آب سیاه (گلوکوم) شوند.

آب سیاه (گلوکوم) با فشار طبیعی:

در بعضی موارد بدون افزایش فشار چشم، عصب بینایی آسیب می‌بیند. علت اصلی آسیب عصب بینایی مشخص نیست، اما حساسیت زیاد عصب بینایی یا کمبود خونرسانی به آن می‌تواند موجب این حالت شود.

پیشگیری از آب سیاه (گلوکوم):

آب سیاه (گلوکوم) زاویه باز قابل پیشگیری نیست، اما تشخیص به موقع آن برای حفظ بینایی فرد لازم است. با توجه به اینکه شروع و پیشرفت آب سیاه (گلوکوم) بدون علائم و درد خاصی است، معاینه منظم چشم توسط چشم پزشک ضروری است. به ویژه افراد بالای 40 سال باید هر 2 تا 4 سال و افراد بالای 60 سال هر 1 تا 2 سال توسط چشم پزشک معاینه شوند. همچنین معاینه افراد بالای 30 سال که سابقه خانوادگی آب سیاه (گلوکوم) دارند نیز هر 1 تا 2 سال ضروری است. آب سیاه زاویه بسته با لیزر ایریدوتومی قابل پیشگیری است.

درمان آب سیاه (گلوکوم)

درمان آب سیاه (گلوکوم) بر مبنای کاهش فشار داخل چشم و در نتیجه توقف از دست رفتن بیشتر بینایی است. آسیب‌های وارد شده به چشم غیر قابل برگشت هستند و درمان فقط برای حفظ دید باقی‌مانده و جلوگیری از پیشرفت آب سیاه (گلوکوم) انجام می‌شود.

داروها:

به طور معمول اولین راه درمانی، تجویز دارو است. داروهای مختلفی به صورت قطره‌های چشمی یا قرص برای کاهش فشار داخل چشم تجویز می‌شوند.

جراحی:

در صورتی که آب سیاه (گلوکوم) به دارو مقاوم باشد یا بیمار توان مصرف داروها را به دلیل عوارض متعدد آن‌ها نداشته باشد، درمان جراحی روش مناسبی است. روش‌های جراحی مختلفی برای آب سیاه (گلوکوم) وجود دارد.

 

منابع: