سوالات در خصوص لیزیک لازک و PRK از دکتر تهرانی استاد چشم پزشکی:
لیزیک چیست؟
لیزیک یک شکل جراحی لیزری است که قادر است طیف وسیعی از نزدیک بینی (و آستیگماتیسمو دوربینی) را اصلاح کند. در این فرم عمل بهبود دید سریع بوده و ناراحتی های پس از عمل کمتر می شود. در این عمل در ابتدا یک لایه با ضخامت حدودا” 160 میکرون از سطح قرنیه برداشته می شود و سپس توسط لیزر اکسایمر که با کامپیوتر کنترل می شود تراش قرنیه متناسب با شماره عینک صورت می گیرد.
چه مدت است که لیزیک انجام می شود؟
اولین نمونه های مشابه این عمل (کراتومیلیوزیس) روی انسان در سال 1963 انجام شد. این روش به تدریج پیشرفت و بهبود پیدا کرده است. لیزر اکسایمر بیش از 20 سال است که برای (PRK) مورد استفاده قرار می گیرد. جراحان چشم بیش از30 سال است که توانسته اند لایه نازک از قرنیه را بردارند. این دو روش (برداشتن یک لایه نازک و انجام لیزر زیر آن) در سال 1991 با هم ترکیب شده و یک شکل جدیدی از عمل جراحی انکساری به نام لیزیک پدید آمد.
لیزیک چگونه آستیگماتیسم را اصلاح می کند؟
نرم افزار خاصی جهت انجام لیزر برای آستیگماتیسم طراحی شده است که قرنیه را بصورت یک بیضی تراش می دهد و باعث اصلاح آستیگماتیسم می گردد.
زمان عمل جراحی چقدر است؟
زمان عمل لیزیک کمتر از ده دقیقه است. مدت زمان عمل لیزر (PRK) مختصری کمتر از مدت عمل لیزیک می باشد.
آیا عمل جراحی درد دارد؟
خیر، با استفاده از قطره های بی حسی، عمل جراحی لیزر و لیزیک بدون درد انجام می شود. پس از عمل لیزیک، تا چند ساعت احساس سوزش و جسم خارجی و اشک ریزش وجود دارد، اما معمولا” نیازی به داروی ضد درد نیست و اغلب روز بعد از عمل می توان به کار روزانه بازگشت. اما درد پس از عمل لیزر پی.آر.کی بیشتر است، که از داروهای ضد درد قوی تر استفاده می شود.
محدودیت های پس از عمل جراحی چیست؟
روزهای نخست باید از مالش پلک ها با دست خودداری کنید. تا 3 هفته استخر و سونا نروید. استحمام از روز دوم بعد از لیزیک و پس از ترمیم اپی تلیوم در عمل PRKمانعی ندارد. از آرایش دور چشم در هفته اول پس از عمل اجتناب کنید.
چه موقع می توان به کارهای روزمره بازگشت؟
در مورد عمل لیزیک، فردای عمل جراحی در صورتی که دید شما اجازه بدهد می توانید به کارهای روزمره برگردید. در مورد عمل PRK، سه تا پنج روز پس از عمل این امکان فراهم می آید.
آیا می توان دو چشم را با هم عمل کرد؟
بلی، مطالعات نشان داده است نتیجه عمل جراحی در صورتی که دو چشم در یک جلسه عمل شوند یا اینکه هر چشم در یک جلسه تحت عمل جراحی قرار گیرد، یکسان خواهد بود. اغلب بیماران درمی یابند که راحت تر است هردو چشم یک جا عمل شود.
در چه صورتی من کاندید مناسبی برای عمل لیزیک می باشم؟
معیارهای عمل عبارتند از: حداقل سن 18 سال، عدم تغییر قابل توجه نمره عینک در یکسال گذشته، نزدیک بینی 1- تا 12- دیوپتر (نزدیک بینی و آستیگماتیسمهمراه) آستیگماتیسم 5/0 دیوپتر و بیشتر، عدم وجود کواتوکونوس (قوزقرنیه)، عدم وجود بیماری های عمومی عدم وجود بیماری های دیگر چشمی، عدم وجود گلوکوم (آب سیاه)، داشتن انتظارات واقعی از قابلیت و توانایی های عمل جراحی لیزر (PRK) یا لیزیک در تصحیح دید. به منظور مشخص نمودن امکان عمل جراحی،لازم است معاینه و مشاوره شوید.
آیا اعمال جراحی تصحیح دید برای من مناسب است؟
میزان عیب انکساری، شغل، فعالیتهای ورزشی و تفریحی، سن و انتظار شخصی شما تعیین می کند که آیا شما کاندید مناسبی برای جراحی هستید یا خیر. شما بایستی انتظاری واقعگرایانه داشته باشید و بدانید که جراحی همیشه نتیجه ایده آل نخواهد داشت. تراشیدن یک قطعه پلاستیک یا شیشه به منظور ساختن عینک یا لنز تماسی بسیار آسان تر و دقیق تر از شکل دادن یک بافت زنده مانند قرنیه است. در اغلب بیماران حدود 90% یا بیشتر احتمال به دست آوردن دید طبیعی یا نزدیک به طبیعی وجود دارد. اما انتظار دید 10/10، خصوصا در شماره های بسیار بالا قابل تامین نمی باشد. ممکن است شما پس از عمل نیازمند عینک نازکی در بعضی مواقع مانند رانندگی در شب باشید. جراحی اصلاح عیوب انکساری از پیر چشمی ( از دست دادن توانایی دید کامل بدون عینک مطالعه در انجام کارهای نزدیک با افزایش سن) جلوگیری نمی کند. در صورتیکه سن شما بالای 40 سال است و دید دور شما پس از عمل کاملا اصلاح شده باشد، ممکن است برای کارهای نزدیک نیاز به عینک مطالعه داشته باشید. تمایل به کاهش یا حذف وابستگی به عینک برای فعالیت های روزانه دلیل مناسبی برای انجام اعمال جراحی انکساری است. آیا شما تمایل دارید که وقتی صبح از خواب بیدار می شوید، بدون عینک عقربه ساعت را ببینید، لباس بپوشید، در خانه و محل کار، فعالیت کنید؟ آیا شما دوست دارید که از ورزش بخصوص ورزشهای آبی بدون استفاده از عینک ولنز تماسی لذت ببرید؟ آیا شما مایل هستید که بتوانید از خود و خانواده تان در موارد اضطراری و اورژانس بدون وابستگی به عینک یا لنز تماسی مراقبت کنید؟ این موارد اهداف منطقی و قابل دسترسی در اعمال جراحی انکساری هستند.
آیا عمل لیزر و لیزیک برای انجام اعمال جراحی بعدی که ممکن است برای چشم ضرورت یابد، مانعی ایجاد می کند؟
خیر. کلیه اعمال جراحی چشم بعد از این گونه عمل های جراحی قابل انجام هستند.
آیا انجام اعمال جراحی لیزر و لیزیک در هنگام حاملگی مجاز می باشد؟
در عمل جراحی لیزر (PRK) و لیزیک از لیزر اکسایمر استفاده می کنند که این نوع اشعه هیچ گونه اثرات سوء برای جنین در بر ندارد. همچنین داروهای استفاده شده بعد از عمل اغلب مسکن های ساده مانند استامینوفن (که در دوران حاملگی استفاده از آن مجاز است) و قطره های موضعی هستند که چون جذب آنها به داخل سیستم گردش خون بسیار اندک است، نمی تواند بر روی جنین تاثیر منفی داشته باشد. بنابراین انجام عمل جراحی لیزر و لیزیک در زمان حاملگی مجاز می باشد. اما باید توجه داشته باشیم که به علت تغییرات هورمونی که در بدن مادر در زمان حاملگی ایجاد می شود می تواند تاثیراتی بر روند ترمیم پس از عمل داشته باشد که نتایج بعد از عمل را مختصری تحت تاثیر خود قرار دهد. این تاثیرات در عمل لیزر (PRK) بیشتر از عمل لیزیک می باشد. بنابراین بهتر است در حاملگی این اعمال انجام نشود.
لیزر (PRK) یا لیزیک؟
تصمیم به نوع عمل بسته به نمره چشم، وضعیت توپوگرافی و ضخامت قرنیه دارد که در بین آنها شماره چشم تاثیر کمتری در انتخاب نوع عمل دارد. در عمل PRK و لیزیک هر دو در شماره های پایین نزدیک بینی (تا 3- دیوپتر) در صورتی که ضخامت قرنیه مناسب باشد، قابل انجام است (اگر چه معمولا” از عمل PRK استفاده می شود). باید بدانیم که در این شماره ها، میزان موفقیت نهایی در هر دو نوع این عمل که بعد از 2 تا 3 ماه حاصل می شود یکسان می باشد، اما روزهای اول بعد از عمل لیزر پی.آر.کی و لیزیک این دو عمل تفاوت فاحش با یکدیگر دارند. شدت و مدت و ناراحتی بعد از عمل لیزر پی.آر.کی بیشتر از عمل لیزیک می باشد و به همین نسبت برگشت دید طبیعی درلیزر PRK با تاخیر بیشتر صورت می گیرد. علت درد و ناراحتی بیشتر بعد از عمل لیزر (PRK) بدین جهت است که تراش در این عمل در سطح صورت می گیرد و حس درد در سطح قرنیه بسیار زیاد می باشد. در حالیکه در عمل لیزیک تراش لیزر در عمق ضخامت قرنیه و در زیر یک لایه انجام می گیرد و بنابراین میزان درد و ناراحتی در این عمل در حداقل می باشد. در نهایت، اینکه برای این میزان شماره عینک (کمتر از 3- دیوپتر) کدام عمل برای شما انجام شود، تصمیم نهایی در زمان مشاوره بین ما و شما صورت خواهد گرفت.
به من گفته شده که چشم من درجاتی از آستیگماتیسم نامنظم دارد و بهتر است که عمل لیزر و لیزیک را انجام ندهم، چرا؟
سطح قرنیه چشم ما به صورت طبیعی مقطعی از یک کره یا یک جسم بیضوی است که در این صورت سطح قرنیه منظم می باشد. این گونه چشم ها می توانند تحت عمل عیوب انکساری قرار بگیرند. اما بندرت قرنیه چشم مقطع منظمی از یک کره یا جسم بیضوی نمی باشد، بلکه ناقرینگی و نامنظمی در سطح آن دیده می شود که نمونه پیشرفته آن را تحت عنوانقوز قرنیه یا کراتوکونوس می شناسیم. در این چشم ها احتمال پیشرفت نامنظمی همیشه وجود دارد و بنابراین با عمل جراحی لیزر و لیزیک که برای چشم هایی با سطح قرنیه منظم طراحی شده اند نمی توان عیب انکساری این چشم ها را اصلاح نمود و یا مانع پیشرفت این بیماری در آینده گردید.
آیا عمل لیزر و لیزیک سبب بیماری شب کوری یا کور رنگی میشود؟
بیماری شب کوری (Night Blindness) و کوررنگی (Color Blindness) دو بیماری پرده چشم یا شبکیه هستند که جنبه توارثی دارند و عمل لیزر و لیزیک نمی تواند سبب ایجاد اینگونه بیماری های چشم گردد. البته باید بدانیم که در هفته های نخست بعد از این اعمال جراحی، مشکلاتی در دید شب بوجود می آید، مانند پخش نور (Glare) یا هاله دیدن در اطراف اشیا نورانی (Halo Vision) که به تدریج از بین می روند.
آیا می توان بعد از عمل لیزر و لیزیک، از لنز تماسی رنگی و معمولی استفاده کرد؟
بلی، اما بهتر است که استفاده از آن به 6-3 ماه بعد از عمل موکول شود.
آیا در هر چشمی می توان جهت اصلاح عیب انکساری از لنزهای داخل چشمی استفاده نمود؟
لنزهای داخل چشمی جهت اصلاح عیب انکساری هنگامی استفاده می شود که اعمال جراحی ساده تری مانند عمل لیزر و لیزیک یا کارگذاری رینگ های داخل قرنیه قابل انجام نباشد، چرا که هم هزینه این عمل بالاتر و هم نیاز به یک عمل جراحی چشم باز که عموما به بیهوشی و بیمارستان نیاز می باشد را دارد. علاوه بر این بعضی از چشم ها به علت بیماری های مختلف مانند آب مروارید، آب سیاه و چشم های با عمق اطاق قدامی کم، کاندید مناسب برای این گونه عمل ها نمی باشند.
آیا عمل جراحی لیزر و لیزیک چشم را در مقابل ضربه آسیب پذیرتر می نماید؟
اثبات شده است که استحکام قرنیه بعد از عمل های جراحی لیزر و لیزیک در مقایسه با استحکام قرنیه طبیعی در برابر ضربه تفاوتی نمی کند. اما باید بدانیم که اساساً چشم های نزدیک بین ذاتاً در مقابل ضربه نسبت به چشم های طبیعی آسیب پذیرتر می باشد (چه تحت عمل جراحی قرار گرفته باشند یا قرار نگرفته نباشند). در نزدیک بینیمتوسط، شدید و بسیار شدید چه آن هایی که عینک و لنز تماسی را برای تصحیح عیب انکساری خود انتخاب کرده اند و چه آن هایی که تحت اعمال جراحی قرار گرفته اند، به علت تغییرات شبکیه بهتر است مرتبا هر 6 ماه تا یکسال یک نوبت تحت معاینه چشم قرار گیرند تا در صورت لزوم به موقع درمان ضایعات اطراف شبکیه از قبیل سوراخها و نازکی های شدید شبکیه انجام پذیرد و بدین وسیله از پارگی و جدا شدگی شبکیه جلوگیری شود. همچنین این افراد باید مراقب باشند که از ضربات مستقیم به ناحیه سر و یا چشم که مثلا در بعضی از ورزش های رزمی ممکن است اتفاق بیفتد، پرهیز نمایند.
سن مناسب لیزر و لیزیک چیست؟
حداقل سن برای انجام این اعمال جراحی 18 سال تمام بوده و لازم است در یکسال اخیر تغییر محسوسی در شماره عینک فرد رخ نداده باشد. سن حداکثری برای این اعمال وجود ندارد و تا زمانی که برای چشم بیماری خاص مانند آب مروارید یا آب سیاه یا بیماری های دیگری که مانع این عمل باشند بوجود نیامده است می توان این عمل را انجام داد. اما باید دانست که بعد از سن 40 سالگی اگر این اعمال جراحی انجام شود فرد جهت مطالعه حتما” به عینک نیاز خواهد داشت.
آیا عمل لیزر و لیزیک تنبلی چشم را درمان می کند؟
خیر، عمل لیزر و لیزیک فقط اصلاح عیب انکساری را انجام می دهند و اگر چشمی به دلیلی تنبل باشد، نمی تواند با این عمل اصلاح شود. به عبارت دیگر باید دانست که اعمال جراحی عیب انکساری، نمی توانند دیدی بهتر از عینک یا لنز به چشم بدهند.
آیا پزشکان و به ویژه چشم پزشکان خود نیز حاضرند عمل لیزیک را انجام دهند؟
با توجه به علمی بودن و پذیرفته شدن جهانی عمل لیزیک، طی سالیان گذشته، بیش از هزاران پزشک، دندان پزشک و داروساز تحت این عمل قرار گرفته اند که در بین آنان چشم پزشک و جراح قلب نیز وجود داشته است و بالطبع به علت عمل جراحی انجام شده شما آنها را با عینک مشاهده نمی کنید. اما اینکه شما، پزشک یا چشم پزشک دیگری را می شناسید که هنوز عینک می زند باید توجه داشته باشید که این عمل کاملا” اختیاری بوده و هر فرد ممکن است با توجه به نیازها و ضرورات زندگی اجتماعی و حرفه ای خود تصمیم به عمل جراحی گرفته و یا از انجام این عمل اجتناب نماید.
آیا پزشکان حاضرند همین عمل جراحی را برای اعضای نزدیک خانواده خود انجام دهند؟
پزشکان نیز در صورتی که فردی از فامیل آنها متقاضی انجام چنین عملی باشد، در صورتیکه از نظر طبی ممنوعیتی برای عمل وجود نداشته باشد، بیمار را از انجام این عمل منصرف نمی کنند.
آیا پس از عمل لیزیک احتمال برگشت شماره چشم وجود دارد؟
برحسب شماره چشم در صد کمی از بیماران دچار برگشت شماره چشم (البته نه به میزان قبل از عمل) می شوند که عمدتا” کمتر از 5% موارد را شامل می شوند. چنانچه شماره چشم کم باشد 6 هفته تا 3 ماه بعد از عمل نتیجه ثابت خواهد شد و تغییری نخواهد کرد. اگر شماره چشم زیاد باشد خصوصاً در شماره های بیش از 8- دیوپتر این زمان طولانی تر است و معمولا” 6 ماه تا یکسال طول می کشد تا شماره چشم ثابت شود البته تعدادی از افراد نزدیک بین هستند که پیشرفت شماره چشم آنها هرگز متوقف نشده و سالانه 0/5 تا 1 شماره و بلکه بیشتر افزایش می یابد. لازم است بدانیم که لیزر قادر نیست جلوی پیشرفت شماره چشم را بگیرد و پس از عمل نیز میزان نزدیک بینییا نمره عینک این افراد هر چند سال تغییر خواهد کرد که این تغییر را نبایستی به حساب کاهش اثر لیزر و یا برگشت بیماری تلقی نمود.